[MARI] Eesti-mari sõnaraamat

elustuma <elustu[ma elustu[da elustu[b elustu[tud 27 v> иланаш <-ем>; (uuesti tegevusse astuma, kasutusele tulema) ылыжаш <-ам>, ылыж толаш <-ам>
kevadel loodus elustub шошым пӱртӱс ылыжеш
väsinud nägu elustus нойышо шӱргӧ иланыш
mälestused elustusid шарнымаш -влак иланышт
pärast sõda hakkas kaubandus elustuma сар деч вара ужалымаш-налмаш адакат тарваныш
mitmed vanad kombed on elustumas шуко тошто йӱла угыч ылыжеш
seltsi tegevus on elustunud ушем паша ылыже

jooksma <j'ooks[ma j'oos[ta jookse[b j'oos[tud, j'ooks[is j'ooks[ke 32 v>
1. (inimeste, loomade kohta, üldse, edasi-tagasi) куржаш <-ам>; (kohale) куржын толаш; (läbides) куржын эрташ; (sisse) куржын пураш; (välja) куржын лекташ; (eemale, ära) куржын каяш; (alla, ära) шикшалташ; (laiali) куржын пыташ; (paljudes kohtades) куржтал савырнаш; (palju, väsinuks) куржтал ситараш
lapsed jooksevad õues йоча-влак уремыште куржталыт
ta pistis v pani jooksma тудо куржаш пиже
jooksin nagu tuul koju мый мардеж гай мӧҥгӧ шикшалтым
võidu jooksma ӱчаш-ӱчаш куржаш
maratoni jooksma марафоным куржаш
hobune jookseb nelja имне тӧргыкта
jooksime jõe poole ме эҥер деке куржынна
õde jooksis tuppa акай пӧлемыш куржын пурыш
ta jooksis [toast] aeda тудо (пӧлем гыч)пакчашке куржын лекте
poiss jooksis tänavale рвезе уремышке куржо
ta jooksis metsa тудо чодрашке куржын
kõik jooksid rüsinal õue тӱшка дене кудывечыш куржын лектыч
tüdruk jooksis peitu ӱдыр куржын да шылын
ta jooksis kilomeetri kahe ja poole minutiga тудо километрым кок минутат пеле куржын
jooksime hirmunult laiali ме лӱдын куржын пытышна
jooksin trepist alla мый тошкалтыш дене куржын волышым
vend jooksis poodi leiba tooma изай кевытыш киндылан куржо
tüdruk jooksis emale vastu ӱдыр аваже ваштареш куржын лекте
jooksin orgi otsa jala katki мый укшыш перненам да йолем эмгатенам
ema jooksis toa ja köögi vahet авай пӧлем гыч кухньыш куржталеш
jookseb arstide vahet врач=влак коклаште куржталаш
miks sa töölt ära jooksid? молан тый паша гыч шикшалтынат?, молан тый паша гыч куржынат?
jooksis kõigist ette тудо чыланыштымат кужын эртарен
koer jookseb üle tee пий уремым вонча
pidid mu pikali jooksma тый мыйым чуч лупшалтарен шыч шуо
2. (voolama, valguma) йогаш; (välja) йоген лекташ; (läbi) йоген эрташ
jõed jooksevad merre эҥер-влак теҥызыш йогат
läbi heinamaa jookseb oja олык гоч эҥер йоген эрта
vesi jookseb kraanist кран гыч вӱд йога
pisarad jooksid üle põskede шӱргӧ мучко шинчавӱд йоген, нер кок могырышто шинчавӱд йоген
higi jookseb mööda nägu шӱргӧ мучко пӱжвӱд йога
ninast jookseb verd нер гыч вӱр йога
vili jookseb kotist salve кинде пырче мешак гыч йога
kask jookseb mahla куэ гыч куэвӱд йога
katuseräästad jooksevad оралте ӱмбач чыпча, оралте ӱмбач йога
maa seest jooksis allikas мланде гыч памашвӱд ташлен йоген
vann on veest tühjaks jooksnud ванный гыч уло вӱд йоген лектын
lasin kraanist vee jooksma мый краным почынам да вӱдым йоктаренам, мый кран гыч вӱдым колтенам
silmad jooksevad vett шинча вӱдаҥын
kõrv jookseb mäda пылыш шӱяҥеш
paise on hakanud jooksma йора почылтын
3. (lekkima) йогаш
ämber jookseb ведра гыч йога

koer <k'oer koera k'oera k'oera, koer[te_&_k'oera[de k'oera[sid_&_k'oer/i 23_&_22? s, adj>
1. s пий
kodutu koer сурт деч посна пий, пӧртдымӧ пий
kuri koer осал пий
tiine koer пинегым вучышо пий
marutaudis koer ажгыныше пий
puhastverd koer яндар вӱран пий
hulkurkoer пӧртдымӧ пий
ilukoer мотор пий
isane koer узо пий
jahikoer сонарзе пий
jälituskoer кычалше пий
karjakoer кӱтӱчӧ пий
ketikoer шинчыр пий
kodukoer zool Canis familiaris мӧҥгысӧ пий
politseikoer полицийысе пий
rebasekoer рывыжым поктышо пий
teenistuskoer служебный пий
tõukoer урлыкан пий
urukoer вынемысе пий
valvekoer оролышо пий
veokoer кычкыме пий
verekoer кычалше пий
õuekoer кудывече пий
koera ketti panema пийым шинчырыш шогалташ, пийым шинчырыш шындаш
koera ketist lahti laskma пийым шала колташ
koera dresseerima v välja õpetama пийым туныкташ
koer haugub пий опта
koer klähvib пий опта
koer niutsub пий йыҥыса
koer ulub пий урмыжеш
koer uriseb пий урла
koer liputab saba пий почым рӱза
koer võttis jälje üles пий кышам муын
naabrid peavad koera пошкудо -влак пийым кучат
koer tõi pojad v kutsikad ава пий пынегым ыштен
laps kardab koera йоча пий деч лӱдеш
ässitas mulle koera kallale тудо мыйын ӱмбак пийым колтен
olen väsinud kui koer пий гай ярненам
käis nagu koer mu kannul тудо почешем ӱшанле пий гай каен
2. s kõnek, hlv (inimese kohta) пий
no küll valetab, koer! ну ондала вет, пий!
3. adj kõnek (ulakas, ülekäte läinud) явыл
koer poiss явыл
lapsed on päris koeraks läinud йоча-влак йӧршын шалаш каеныт

koonduma <k'oondu[ma k'oondu[da k'oondu[b k'oondu[tud 27 v>
1. (kokku kogunema, keskenduma) погынаш <-ем>, савырнаш <-ем>; (liituma) чумыргаш <-ем>
lapsed koondusid rühmadesse йоча-влак группыш погыненыт
õpilased koondusid kobarasse õpetaja ümber тунемше -влак туныктышо йыр погыненыт
seltsi on koondunud üle saja inimese ушем шӱдӧ утла еҥым пога
linnud on juba parvedesse koondunud кайык-влак корныш погыненыт
taevaserval hakkasid koonduma pilved каватӱрыште пыл-влак погынаш тӱҥалыныт
kiired on koondunud ühte punkti тулйол-влак ик точкышто погыненыт
rikkused koondusid üksikute kätte поянлык иктынак кидыштышт чумырген
võim koondus monarhi kätte власть монархын кидыштыже чумырген
tööstus on koondunud maa idaossa промышленность элысе эрвел ужашыштыже чумырген
porgandi õied on koondunud õisikusse кешырын пеледышыже ик тӱшкаш чумыргеныт
kõikide pilgud koondusid sisseastujale чылаштын шинчаончалтышышт пуршо дек савырнен
tähelepanu koondus uustulnukale тӱткылык у еҥ деке савырнен
mõtted koondusid ühele probleemile шонымаш ик проблеме йыр погынен
tema huvi on koondunud muusikale тудо музык велке савырнен
2. (kokku tõmbuma) чумыргаш
jagu, koondu! sõj отделений, чумыргыза!
rong kaugeneb, koondudes silmapiiril mustaks täpiks поезд торла да мландетӱрыштӧ шем точкыш чумырга

lahendamatu <lahendamatu lahendamatu lahendamatu[t -, lahendamatu[te lahendamatu[id 1 adj> лачештарыдыме, келыштарыдыме
lahendamatud vastuolud келыштараш лийдыме ваштареш [шонымаш]-влак

laine <laine l'aine laine[t -, laine[te l'aine[id 6 s> толкын, ловык; (füüsikas) волна, толкын; (kõrge) вал
kõrged lained кӱкшӧ ловык, кугу толкын
vahused lained шоҥан ловык
elektromagnetlaine, elektromagnetiline laine füüs электромагнитный толкын
helilaine füüs йӱктолкын
kesklaine raadio средний волна
lööklaine füüs, sõj ударный толкын
lühilaine raadio кӱчык толкын ~волна
maavärinalaine geol сейсмический толкын
meeterlaine raadio метран толкын ~волна
merelaine теҥыз толкын
murdlaine mer коэ толкын, кугемше вӱд толкын
mõõnalaine geogr пучышо вӱд толкын, отлив толкын
pahameelelaine келшыдымаш шижмаш, торешланымаш толкын
protestilaine ваштареш улшо (калык) толкын, нӧлталтше протест
pikklaine raadio кужу толкын
pinnalaine mer, raadio кӱшыл толкын
põiklaine mer торешла ловык
raadiolaine raadio радиотолкын
streigilaine, streikide laine забастовко-влак толкын
tõusulaine mer коэ ловык, кугемше ~толшо вӱдтолкын, прилив толкын
ultralühilaine raadio ультракӱчык толкын
valguslaine füüs волгыдо ловык, световой волна
vihalaine шыдешкымаш толкын
õhulaine юж толкын
lainete mühin v koha (теҥыз) толкын йӱк, теҥыз ловык лупшалтме йӱк
lainete levi[mine] raadio толкын шарлымаш ~ шумаш
esimeste öökülmade laine икымше покшым(-влак), икымше кылмыктымаш
uus laine arhitektuuris архитектурышто у толкын
uue laine luuletaja у (сылнымут) толкын поэт
tundmuste laine шижмаш толкын
lained veerevad randa ловык-влак серым лупшат, толкын-влак серыш лупшалтыт
lained peksavad vastu kive толкын влак (сер) кӱшкӧ лупшалтыт
laine tõuseb толкын нӧлталтеш
lained vahutavad ловык шоҥештеш
see saade tuleb ühelt teiselt lainelt тиде передаче все канал дене кая
oleme temaga ühel lainel ме тудын дене ваш-ваш умылена, ме тудын дене ик йогынышто ~толкынышто улына
tal on laines juuksed тудын ӱпшӧ толкыналтше
gripp levib lainetena грипп толкыналтын шарла, грипп чер толкын семын шарла, грипп чер жапын-жапын толкыналт шарла
pommituslennukid tulid lainetena бомбардировщик-влак толкыналтме семын тольыч